Prošlog vikedna, 23. novembra 2024. godine, sproveli smo završnu aktivnost projekta “Jedan pojas – višestruka zaštita” akciju sadnje drveća, na dve lokacije u Sremskim Karlovcima. Posađeno je 80 sadnica!
Veliku zahvalnost dugujemo našim kolegama i članicama Pokreta gorana Vojvodine koji su od ranih jutarnjih sati bili na terenu i po veoma hladnom vremenu pripremili sve za sadnju i učestvovali od početka do kraja u akciji.
Hvala mladima koji su učestvovali na trodnevnom seminaru “Šuma te zove – Budi deo promene!”, u Ekološkom centru Radulovački, koji smo organizovali i samim tim se i pridružili sadnji.
Hvala volonterima i zaposlenima iz komapnije Fourity koji su se zainteresovali za učešće i sa nama sadili.
Jedna od poslednjih aktivnosti i kruna projekta “Jedan pojas – višestruka zaštita” je svakako 4. po redu, akcija sadnje koju organizuju članice Mreže Pošumimo Vojvodinu, zahvaljujući podršci i kroz četvrti ciklus Eko sistem programa.
Akcija će biti održana u subotu, 23. novembra od 10 do 12 časova u Sremskim Karlovcima, na zelenoj površini između pothodnika i stare železničke stanice i na delu puta između pruge i nasipa, kod nove železničke stanice.
Na akciji sadnje, biće posađeno oko 80 sadnica i to javora, platana, lipe, jablana i katalpe.
Podizanjem vetrozaštitnih pojaseva skrećemo pažnju na izuzetnu važnost očuvanja i podizanja novih vetrozaštitnih pojaseva u Vojvodini.
Takođe, utičemo na povećanje šumovitosti, zaštitu od eolske erozije, regulaciju mikroklimatskih uslova, adaptaciju na klimatske promene i regulaciju vodnog režima.
Osim članova Mreže “Pošumimo Vojvodinu”, očekujemo učešće mladih sa seminara “Šuma te zove – Budi deo promene”, volontere iz kompanije Fourity i zainteresovane građane/ke.
U okviru projekta „Jedan pojas – višestruka zaštita“, održaće se trodnevni seminar za mlade pod nazivom “Šuma te zove” – Budi deo promene! Seminar će biti održan od 22. do 24. novembra 2024. godine, u Ekološkom centru Radulovački, u Sremskim Karlovcima.
Seminar je namenjen mladima (18+ godina) koje zanima sadnja, očuvanje i zaštita životne sredine, naročito očuvanje šumskih predela, kao i na koji način mogu da svoje ideje pretvore u akcije ili projekat.
Učesnici/e će imati priliku da:
saznaju više od očuvanju šumskih predela i o šumskim zaštitnim pojasevima,
nauče kako se mogu uključiti u rešavanje problema nedostatka zelenila u urbanim sredinama i na koji način svoje ideje mogu pretočiti u akciju ili projekat,
učestvuju u akciji sadnje i upoznaju se sa praktičnim koracima organizovanja akcije.
Pozivamo sve mlade koji su zainteresovani da se prijave. Prijave će biti otvorene najkasnije do 18. novembra 2024. godine, do 12 h ili do popune mesta (prijavljeni će biti na listi čekanja nakon roka ili popune mesta).
U okviru projekta „Jedan pojas – višestruka zaštita“ održan je u petak, 1. novembra, od 18 časova u prostorijama Ekološkog centra Radulovački, u Sremskim Karlovcima, okrugli sto posvećen značaju šumskih poljozaštitnih pojaseva.
Imali smo priliku da čujemo predavanja od stručnjaka/inje:
1️⃣ Institut za ratarstvo i povrtarstvo, dr. Jordana Ninkov, na temu „Značaj očuvanja humusa u zemljištu i uticaj poljozaštitnih pojaseva na kvalitet zemljišta (studija slučaja na tri lokacije)“, 2️⃣ Pokrajinski zavod za zaštitu prirode, inž.šum. Marko Đapić, na temu „O značaju šumskih poljozaštitnih pojaseva u ublažavanju posledica klimatskih promena i sprečavanju erozije“. 3️⃣ Pokrajinski sekretarijat za poljoprivredu, šumarstvo i vodoprivredu, dr Milan Rebić, na temu aktuelnih konkursa, načinu apliciranja i prikupljanja dokumentacije za prijavu.
Nakon predavanja, usledila je diskusija i predavači su odgovarali na pitanja iz publike.
Proglašenje zaštićenih područja prirode prosečno traje 7,6 godina.
Toliko dugi postupci ugrožavaju prirodne vrednosti i izazivaju sumnju da interesi drugih sektora imaju prednost u odnosu na zaštitu prirode. Mreža „Pošumimo Vojvodinu“ traži od vlasti da se postupci skrate i budu otvoreniji za javnost.
Da bi se u Srbiji neko prirodno područje zaštitilo, prosečno treba 7,6 godina. To se vidi iz analize podataka oba zavoda za zaštitu prirode i Ministarstva zaštite životne sredine za 47 PODRUČJA PROGLAŠENIH u poslednjih osam godina. Ovako dugo čekanje je neopravdano i neprihvatljivo, jer ugrožava prirodne vrednosti zbog kojih je zaštita predložena, sistem zaštite prirode čini neefikasnim, a kod građana se izaziva sumnja da li se ostvaruje javni interes zaštite prirode. Postupak zaštite počinje izradom studije zaštite, koju pripremaju Republički ili Pokrajinski zavod za zaštitu prirode. Izrada studije prosečno traje 2,5 godina. Pokrajinski zavod završava studije za 2,2 godine, dok republičkom treba 2,6 godina.
Završenu studiju, u zavisnosti od značaja područja, zavod dostavlja Ministarstvu, Pokrajinskom sekretarijatu za zaštitu životne sredine, opštini ili gradu na dalje odlučivanje. Ministarstvo objavljuje obaveštenje o pokretanju postupka zaštite na sajtu. Iako od završetka studije do objave obaveštenja, zvanično nema radnji u postupku, u praksi može proći od 2 dana do 8 godina – prosečno 2,4 godine. Od 47 područja, samo kod 13 je obaveštenje objavljeno iste godine u kojoj je zavod završio studiju. Brojni su slučajevi da je bilo potrebno po 5 i više godina. Za područja koja proglašava AP Vojvodina ili opštine i gradovi, procedura je dupla, sprovodi se i u ovim organima, a zatim u Ministarstvu, što postupak komplikuje i produžava. Javnost nema uvid u to zašto je potrebno toliko i šta se u tom „međukoraku“ događa. Nezvanično se saznaje da se upravo tada vrše pritisci da se delovi studije izmene – smanji zaštićena površina, izmene granice područja i režima zaštite, određeni delovi da se izuzmu iz zaštite, itd. Skriveno od očiju javnosti daje se prednost interesima šumarstva, poljoprivrede, saobraćaja, energetike, turizma, rudarstva, što usporava donošenje zaštite, a omogućava dalju eksploataciju.
Na kraju, u zavisnosti od značaja područja, odluku o zaštiti donose Vlada Srbije, Skupština AP Vojvodine, ili skupštine opština/gradova. Od objavljivanja obaveštenja do usvajanja odluke prođe od mesec dana do 6 godina – prosečno 2,7 godina. Svi nivoi vlasti jednako su spori u postupanju i oklevaju u odlučivanju, što pokazuje da im zaštita prirode nije prioritet. Kada se sve sabere, od početka izrade studije, do odluke o zaštiti prosečno prođe 7,6 godina. Za područja u centralnoj Srbiji nešto kraće – 7,1 godina, dok za područja u AP Vojvodini treba 8,7 godina. Da će se ovakvo stanje nastaviti ukazuju podaci za 46 PODRUČJA U POSTUPKU ZAŠTITE, koji već sada prosečno traju više od 8 godina.
Da se do zaštite može doći ekspresno, pokazuje najkraći postupak, u trajanju od samo 6 meseci. Za park prirode „Mali Bosut“ izrada studije zaštite trajala je od jula do decembra prošle godine, obaveštenje o pokretanju postupka objavljeno je samo dva dana kasnije, odmah su usledili javni uvid i raprava, da bi Vlada Srbije donela uredbu o zaštiti za manje od dva meseca, već 1. februara 2024. godine.
Ovakvim načinom se javnosti šalje poruka da se u postupcima sistemski ne odlučuje u najboljem interesu zaštite prirode, već prednost imaju pojedinačni, ekonomski ili politički interesi. Kada postoji takav interes, zaštita se ekspresno uspostavlja. Kada ne postoji, ili kada se takav interes sučeljava sa javnim interesom zaštite, onda se zaštita odugovlači i ugrožavaju prirodne vrednosti koje se zaštićuju.
Mreža „Pošumimo Vojvodinu“ od vlasti na svim nivoima, posebno od Ministarstva zaštite životne sredine, traži izmene propisa i procedura, kojima će se postupci zaštite prirode ubrzati i vremenski ograničiti, kao i da se učine otvorenijim za javnost, naročito u „međukoracima“, gde postoji najveći prostor za pritiske.
Najduži postupci zaštite bili su za područja Slatine u dolini Zlatice (13 godina), Mrtvaje Gornjeg Potisja, Potamišje i Klisura Đetinje (12 godina), Stara Tisa kod Bisernog ostrva i Begečka jama (11 godina), te Željin i Kanjiški Jaraši (10 godina).
Kako smo sproveli istraživanje? Istraživanje smo sproveli u oktobru 2024. godine. Obuhvatili smo 93 zaštićena područja prirode, za koja su obaveštenja o pokretanju postupka zaštite objavljena na sajtu Ministarstva zaštite životne sredine, i to:
47 područja čija zaštita je proglašena u periodu 2017–2024, od toga 34 na predlog republičkog, a 13 na predlog Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode.
46 područja koja su u postupku zaštite, i to 32 na predlog Republičkog, a 14 na predlog Pokrajinskog zavoda. Za ova područja urađene su studije zaštite i objavljena obaveštenja na sajtu Ministarstva, čeka se samo odluka o zaštiti.
Podatke o trajanju postupaka pronašli smo u sledećim dokumentima:
Godišnji izveštaji o radu Republičkog i Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode u periodu 2010–2023. Podatak o godini početka izrade studije zaštite.
Obaveštenja o pokretanju postupka zaštite objavljena na sajtu Ministarstva zaštite životne sredine. Sadrže datume završetka studija i upućivanja nadležnim organima na dalje odlučivanje, kao i datume objavljivanja obaveštenja na sajtu.
Službena glasila RS, APV i opština i gradova. Sadrže datume kada su usvojene odluke o zaštiti.
U okviru projekta „Jedan pojas – višestruka zaštita“ pozivamo sve zainteresovane da učestvuju u Okruglom stolu koji će biti održan u petak, 1. novembra, od 18 časova u prostorijama Ekološkog centra Radulovački, Mitropolita Stratimirovića 5, u Sremskim Karlovcima.
Mreža Pošumimo Vojvodinu želi da upozna građane/ke i lokalnu samoupravu sa mogućnostima za povećanje pošumljenosti i unapređenje životne sredine na području Vojvodine podizanjem šumskih zaštitnih pojaseva.
U okviru Okruglog stola, biće održana i dva predavanja:
1️⃣ Prvo predavanje održaće stručnjaci sa Instituta za ratarstvo i povrtarstvo na temu „Značaj očuvanja humusa u zemljištu i uticaj poljozaštitnih pojaseva na kvalitet zemljišta (studija slučaja na tri lokacije)“. 2️⃣ Drugo predavanje održaće stručnjaci iz Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode, na temu „O značaju šumskih poljozaštitnih pojaseva u ublažavanju posledica klimatskih promena i sprečavanju erozije“.
Takođe, okupljenim učesnicima/ama, biće predstavljeni aktuelni konkursi koje objavljuje Pokrajinski sekretarijat za poljoprivredu, šumarstvo i vodoprivredu, kao i način apliciranja i prikupljanja dokumentacije.
